नेवार समुदायमा वाद्यवादन सांस्कृतिक, धार्मिक, र सामाजिक परम्पराको एक महत्वपूर्ण अङ्ग हो। यसमा विशेष अवसर, जात्रा, पर्व तथा पूजाहरूमा विभिन्न बाजाहरूको प्रयोग गरिन्छ। यी बाजाहरूले सांगीतिक धुनमार्फत भक्ति, उत्सव र परम्परालाई जीवित राख्छन्। यहाँ केही प्रमुख नेवारी बाजाहरूको जानकारी प्रस्तुत गरिएको छ:
1. गुँला बाजा
विशेषता: यो नेवार बौद्ध धर्मको गुँला पर्वमा बजाइने प्रमुख बाजा हो।
बजाउने तरिका: समूहमा बजाइने यो बाजामा ढोल, झ्याली, र अन्य साना बाजाहरू समावेश हुन्छन्।
महत्त्व: गुँला बाजाले बौद्ध धर्मको पालना, भक्ति, र धार्मिक प्रक्रियामा सामुदायिक सहभागिता जनाउँछ।
2. नायो खि
विशेषता: नायो खि एक किसिमको ठूलो ढोल हो, जसलाई काँधमा राखेर बजाइन्छ।
प्रयोग: विशेषतः जात्रा र धार्मिक कार्यक्रमहरूमा प्रयोग गरिन्छ।
ध्वनि: यसले गहिरो र घन्कोपूर्ण आवाज निकाल्छ, जसले वातावरणलाई भक्तिमय बनाउँछ।
3. नौ बाजा
विशेषता: नौ बाजामा नौ प्रकारका बाजाहरू समावेश हुन्छन्।
अवयवहरू: यसमा ढोल, झ्याली, भुस्या, मुरली, दमाहा, र अन्य बाजाहरू समावेश हुन्छन्।
प्रयोग: विवाह, जात्रा र पूजाहरूमा बजाइन्छ।
4. बाँसुरी
विशेषता: बाँसबाट बनाइएको पवन वाद्ययन्त्र हो।
प्रयोग: नेवारी लोक संगीत, भजन, र नृत्यमा बजाइन्छ।
ध्वनि: मधुर र शान्त ध्वनि निकाल्ने यो बाजाले भक्ति र प्रेम झल्काउँछ।
5. खिन बाजा
विशेषता: यो एक किसिमको मध्य आकारको ढोल हो, जसलाई छालाबाट बनाइन्छ।
बजाउने तरिका: दुई हातले बजाइन्छ, जसमा एकपट्टि गहिरो र अर्को पट्टि मधुर आवाज निकाल्छ।
प्रयोग: नृत्य, भजन-कीर्तन, र विशेष सांस्कृतिक कार्यक्रमहरूमा बजाइन्छ।
यी बाजाहरूले नेवार समुदायको सांस्कृतिक जीवनलाई मात्र होइन, धार्मिक तथा सामाजिक एकतालाई पनि बलियो बनाउँछन्।